Znamy laureatów 54. Ogólnopolskiego Konkursu Literackiego im. Jana Pocka

Już po raz 54. Stowarzyszenie Twórców Ludowych ogłosiło Ogólnopolski Konkurs Literacki im. Jana Pocka. W piątek 24 października jury konkursu wyłoniło laureatów spośród nadesłanych zestawów w dziedzinie poezji i prozy. Specjalne nagrody przyznano za wiersze poświęcone patronowi konkursu. Poniżej prezentujemy listę wszystkich nagrodzonych.

W 2025 roku Zarząd Główny Stowarzyszenia Twórców Ludowych ogłosił w formule otwartej LIV edycję Ogólnopolskiego Konkursu Literackiego im. Jana Pocka. Na konkurs nadesłano 80 zestawów poetyckich i 59 prozatorskich.

W dniu 24 października 2025 roku w Lublinie jury obradujące w składzie: prof. dr hab. Jan Adamowski, mgr Halina Kosienkowska-Ciota, dr Katarzyna Kraczoń (sekretarz konkursu), dr Donat Niewiadomski (przewodniczący jury) I nagrodę w dziedzinie poezji za zestaw utworów przyznało Władysławowi Koczotowi („Emeryt”).

Nagrodę II za zestawy otrzymali: Wanda Łomnicka-Dulak („Kłos”) i Anna Piliszewska („Bez”).

Nagrodę III także za zestawy uzyskali: Marek Klamczyński („Kłos1”), Teresa Młynik („Vetula”), Regina Sobik („Jasiennica”), Jadwiga Włudarczyk („Pierwiosnek”) oraz Monika Sokołowska („Słowik”) za liryk Chrystus Frasobliwy.

Wyróżnienia w poezji przyznano: Magdalenie Dryl („Katarzynka”) za zestaw ze szczególnym uznaniem dla utworu Wyobraź sobie, Zdzisławowi Drzewieckiemu („Dwanaście dni”) za wiersz Spowiedź, Halinie Graboś („Dziewanna”) za zestaw, Janowi Gumbiszowi za utwór Ziemia Ojców, Joannie Hetman-Krajewskiej („Julia”) za zestaw ze szczególnym podkreśleniem wartości wiersza Dusza w liściach, Violetcie Jaworskiej („Malinowe liście”) za zestaw, Arkadiuszowi Leśniakowi („Wodnik”) za liryk Rozmowa, Teresie Parynie („Mimoza”) za utwory Przy pomniku Jana Pocka i Wracam, Markowi Szewczykowi („Trazymach”) za wiersz Kto, Iwonie Świerkuli („Truskawki”) za zestaw oraz Dominice Patrycji Wilk („Paragraf”) za liryki Powiedz Boże i Pieśń ostatnia.

Jury postanowiło przyznać nagrodę oraz wyróżnienia specjalne za wiersze poświęcone patronowi konkursu. Nagrodę specjalną za wiersz Ostatnia droga otrzymał Zdzisław Purchała („Kosiarz”). Wyróżnienia specjalne przyznano Monice Orman („Synchronia25”) za liryk Do Jana Pocka, Edycie Sobkiewicz („Polny wiatr”) za utwór Pytając o Jana i Donacie Witkowskiej-Kowal („Żniwiarka”) za wiersz Siewca.

W prozie I nagrodę za przekaz etnograficzny Jak gospodarz Grzelok łodsed z tego świata otrzymała Elżbieta Wójtowicz („Czeremcha”).

Nagrodę II za zestawy przyznano: Mirosławie Czerwiak („Mirta”) oraz Anecie Lejwodzie-Zielińskiej („Alicja Jonasz”).

Nagrody III przypadły: Grzegorzowi Biłce („Suchy”) za zestaw oraz twórcze wykorzystanie gwary, Iwonie Kasino („Abies Alba”) za opowieść obyczajowo-wierzeniową O pięknej Kaśce, Ewelinie Kuśce („Kasza”) za teksty Zdżadło i Chachmyncyni, Alicji Laszkiewicz („Pszczoła”) za opowiadanie na tle wierzeniowym Kto powiadomi rój i Walerii Prochownik („Nadzieja”) za zestaw.

Wyróżnienia w prozie otrzymali: Natalia Gajda („Poetica”) za opowiadanie Tam, gdzie kończy się lato, Klaudia Gawronek („Orkanowo”) za tekst Jaworzyńska Pani, Elżbieta Maria Grymel („Gryfno Frelka”) za zestaw, Ewa Jowik („Wróbel”) za opowieść na tle wierzeniowym Ja, pszczoła, Jolanta Mulek („Cykoria”) za przekaz etnograficzny Pusta noc, a także Zofia Przeliorz („Niezapominajka”) za opowieść wierzeniową Skarb.

Uczestnicy tegorocznej edycji Konkursu prezentowali dość wyrównany poziom, co dało się zauważyć zwłaszcza w poezji. W utworach lirycznych można zaobserwować powtarzające się motywy i tematykę: apoteoza dawnego świata wiejskiego z perspektywy dzieciństwa i młodości, skłonność do dokumentowania minionego życia chłopskiego (praca, zwyczaje, obrzędy), refleksje dotyczące przemijania, akcenty społeczne (porzucenie ojcowizny przez młodych, troska o przyszłość wsi i jedność narodu). Nie zabrakło także wierszy wspomnieniowo-rodzinnych, w których pojawia się motyw domu, postać matki i babci jako strażniczki tradycji. Odnotowano też sporo ciekawych tematycznie i na wysokim poziomie artystycznym utworów poświęconych patronowi Konkursu. Należy też wspomnieć o pewnym renesansie liryki religijnej, co zaowocowało licznymi wierszami maryjnymi, modlitewnymi i hymnicznymi.

W prozie utrzymuje się kreacjonizm w budowaniu fabuł, powracają swoiste wizje mitologii słowiańskiej i opowieści na tle wierzeniowym. Rośnie liczba przekazów o charakterze etnograficznym, zwłaszcza dotyczących zwyczajów i obrzędów pogrzebowych. Nie brakuje też tematyki obyczajowej oraz ujęć naturalistycznych i anegdotycznych. Można też dostrzec pewne interferencje gatunkowe (np. teksty obyczajowo-wierzeniowe). Cieszy obecność gwary i jej funkcjonalne stosowanie.

Laureaci otrzymają nagrody finansowe, które wyślemy przekazem pocztowym. Teksty wszystkich nagrodzonych i wyróżnionych autorów zostaną opublikowane w wydawnictwie pokonkursowym, które wraz z dyplomem przekażemy w późniejszym terminie.

Nagrody w tegorocznej edycji konkursu zostały ufundowane przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, za co organizatorzy składają szczególne podziękowania.

Obrady jury konkursu, 2025, fot. Katarzyna Kraczoń

Jan Pocek urodził się 4 maja 1917 roku w ubogiej, wielodzietnej rodzinie w Zabłociu – wsi lubelskiej w powiecie puławskim. Ukończył 7-klasową szkołę powszechną. Nie poprzestał jednak na wiedzy szkolnej – był samoukiem, wiejskim działaczem społecznym. W 1948 roku ożenił się i osiadł w sąsiedniej wsi Kaleń. Utrzymywał się z niewielkiego gospodarstwa rolnego. Pracował dodatkowo w gminie, w spółdzielni, na budowie, w piekarni, w składzie opału. W 1949 wyjechał do Warszawy, gdzie pracował w redakcji „Gromady” i „Gromady – Rolnika Polskiego”. W 1957 roku natomiast spotkał go los wygnańca z miasta, kiedy po kilkuletnim pobycie w stolicy musiał powrócić do swego gospodarstwa. Pocek zaczął pisać jeszcze przed wojną, zamieszczając swoje utwory w „Wiciach”. Za życia wydał dwa tomy poezji: Zgrzebne pieśni (1947) i Malwy (1963). Ponadto ogłaszał swoje wiersze w licznych antologiach, w prasie literackiej i codziennej. W 1963 roku nakręcony został film dokumentalny o jego życiu i twórczości. Zmarł 26 czerwca 1971 roku.