Lubelska Szopka Betlejska – prezentacja projektu stypendialnego Krzysztofa Butryna

Zapraszamy do wspólnego kolędowania… online! 30 grudnia 2020 odbędzie się prezentacja Lubelskiej Szopki Betlejskiej, zrekonstruowanej przez naszego pracownika Krzysztofa Butryna w ramach stypendium Prezydenta Miasta Lublin.

Lubelska Szopka Betlejska czyli przedstawienie kolędnicze z Lublina na podstawie XIX wiecznych zapisów na nowo wystawione.

Jedną z najstarszych form kolędowania w Polsce jest „prezentowanie” szopki. Zwyczaj ten przywędrował do naszego kraju z Włoch najprawdopodobniej na przełomie XIV i XV wieku. Historia powstania szopki wiąże się z osobą św. Franciszka z Asyżu, który w 1223 roku w noc Bożego Narodzenia w okolicach Rzymu ustawił żłobek z żywymi zwierzętami by móc adorować tajemnicę narodzenia Jezusa. Szopki dość szybko trafiły do kościołów w całej Europie.  Z czasem zaczęto wprowadzać ruchome figurki i postacie świeckie. Przedstawienia szopkowe zaczęły nabierać też coraz bardziej rozrywkowego charakteru. Z tego powodu w połowie XVIII wieku zostały usunięte z kościołów i przeszły w ręce kolędników, zyskując popularność w miastach i na wsi. Szopka kolędnicza stała się więc wędrownym ludowym teatrzykiem kukiełkowym.

Na Lubelszczyźnie jak i w samym Lublinie kolędowanie z szopką było bardzo popularne do czasów II wojny światowej. Pierwsze wzmianki o kolędowaniu w Lublinie znajdziemy w Historycznym obrazie miasta Lublina, książce autorstwa Seweryna Zenona Sierpińskiego z 1843 roku, gdzie autor opisując obchody świąt Bożego Narodzenia, wspomina o chłopcach co „od tych świąt aż do Popielca noszą po mieście szopki znajome wszystkim”.

Nieco więcej dowiadujemy się z ówczesnej prasy. W miesięczniku Wisła z 1896 roku czytamy:

„Przed laty (pamiętamy jeszcze te czasy), z nastaniem zmroku już się rozlegały po ulicach miasta hałaśliwe ich nawoływania: „Szopka betlejska!” Dziś w milczeniu ciągną przez miasto i zjawiają się do domów po uprzednim wezwaniu, którego wyczekują, stojąc ze swemi szopkami, jak przekupnie, na rogach ulic. Zaliczeni do kategorji procederzystów, wykupują w magistracie właściwe świadectwa, stwierdzające tożsamość osoby, a to dla zapobieżenia kradzieżom i nadużyciom, których mieli się niekiedy dopuszczać. Wezwani do któregokolwiek z domów, gwoli uciechy dziatwy, ustawiają swoją szopkę na dwóch krzesłach, zapalają świeczki (…) i zaczynają śpiewać kolędę: „Wśród nocnej ciszy glos się rozchodzi…” częstokroć z towarzyszeniem muzyki (skrzypce i harmouja). Po odspiewaniu koledy wysuwają figurki…

Mamy rok 2020. Rok wyjątkowy dla nas wszystkich… także dla kolędników, którzy w normalnych warunkach zapukali by do drzwi Państwa mieszkań. Dziś pukają w ekrany komputerów i smartfonów z tą samą nadzieją jak przed laty, że przyjmą ich Państwo do swoich domów by wspólnie się radować z Narodzenia Pana.

Czy pozwolicie Państwo Lubelską Szopkę Betlejską sprezentować?

* * *

PREMIERA ONLINE
30 grudnia 2020, godz. 19.00
na kanale YouTube Fundacji Stara Droga
https://www.youtube.com/channel/UCZs99wuvQtjeaHdFfxJSbaA

* * *

Wystąpią m.in.: Anioł, Krakowiak i Krakowianka, Tęga Dziewa, Węgier, Chłop, Pan Jabłoński, Król Herod, Śmierć oraz Djabeł, a także kolędnicy: Olek Butryn, Krzysztof Butryn, Marta Graban-Butryn i Piotr Deptuła (skrzypce)

Koncepcja, rekonstrukcja szopki i rekwizytów oraz opracowanie warstwy słowno-muzycznej widowiska na podstawie materiałów archiwalnych, badań terenowych oraz własnej praktyki kolędniczej: Krzysztof Butryn
Budowa szopki: Krzysztof Butryn, Zbigniew Butryn, Edyta Piekarczyk
Przygotowanie lalek: Krzysztof Butryn, Ryszard Butryn, Marta Graban-Butryn
Realizacja wideo: Mateusz Borny

Podziękowania: dr Mariola Tymochowicz, prof. Katarzyna Smyk, Ziutek Butryn, Stowarzyszenie Twórców Ludowych.

Projekt zrealizowany w ramach stypendium Prezydenta Miasta Lublin.