Protokół z posiedzenia jury LI Ogólnopolskiego Konkursu Literackiego im. Jana Pocka
W 2022 roku Zarząd Główny Stowarzyszenia Twórców Ludowych ogłosił w formule otwartej LI edycję Ogólnopolskiego Konkursu Literackiego im. Jana Pocka. Na konkurs nadesłano 92 zestawy poetyckie i 47 prozatorskich.
W dniu 26 października 2022 roku w Lublinie jury obradujące w składzie: prof. dr hab. Jan Adamowski, mgr Halina Kosienkowska-Ciota, mgr Katarzyna Kraczoń (sekretarz konkursu), dr Donat Niewiadomski (przewodniczący jury) I nagrodę w dziedzinie poezji przyznało Teresie Parynie („Grań”) za zestaw.
Nagrodę II otrzymali: Ewa Jowik („Modraszka”), Florianna Kiszczak („Wiśnia1”), Wanda Łomnicka-Dulak („Pamięć”) za zestawy wierszy oraz Elżbieta Wójtowicz („Czeremcha”) za utwory Czas kładzie i Ku jesieni.
Nagrodę III za zestawy uzyskali: Agnieszka Drążek („Złota jabłonka”), Mirosław Puszczykowski („Dziewczynka bez zapałek”), Regina Sobik („Kamratka”).
Wyróżnieniami w poezji uhonorowano: Grzegorza Baczewskiego („Wiejski filozof”) za zestaw, Małgorzatę Borzeszkowską („Poczekam”) za wiersze Oczekiwanie i Modlitwa zielna, Magdalenę Dryl („Powrót do korzeni”) za utwory Jesienny bukiet oraz Letnie strofy, Zdzisława Drzewieckiego („Koryfeusz”) za zestaw, Krystynę Gudel („Las”) za liryki Stół i O mojej ziemi, Krystynę F. Hendzel („Olszyna”) i Krystynę Igras („Dąb”) także za zestawy, Annę Jabłońską („Cztery pory roku”) z wiersz Koniec lata, Marka Klamczyńskiego („Klon”), Ewelinę Kuśkę (Mazurek”), Katarzynę Mańkę-Malarę („KMM”), Zdzisława Purchałę (Nestor”), Zofię Roj-Mrozicką („Skorusa”) – za zestawy, Marka Szewczyka („Pisakowy dziadek”) za Sonatę karpacką oraz Donatę Witkowską-Kowal („Szalinówka”) również za zestaw.
Jury przyznało także nagrodę specjalną Urszuli Krajewskiej-Szeligowskiej („Pochyła jabłoń”) za wiersz Lutnia i śpiewak poświęcony patronowi konkursu.
Laureatkami I nagrody w dziedzinie prozy zostały: Ewelina Kuśka („Mazurek”) za zestaw oraz Zofia Przeliorz („Mrokiewka”) za opowiadanie Najlepiej z rana, z rosą…
II nagrodę za zestaw przyznano Walerii Prochownik („Wrzos1”).
Nagrody III przypadły: Agnieszce Demarczyk („Szeptucha”) za opowiadanie Kroczycie bajania o Skrzypku Czerwonym, Patrycji Pelicy („Malinowa”) za opowiadanie W starym piecu diabeł pali oraz Danucie Ewie Skalskiej („Mniszek”) za opowiadanie na tle wierzeniowym pt. Mamuna.
Wyróżnienia w prozie otrzymali: Anna Błachucka („Piekielnica”) za opowiadanie Plenum, Elżbieta Maria Grymel („Dziewanna”) za tekst Jak my ostatni raz żniwowali, Ewa Jowik („Modraszka”) za utwór Przypowieść o ptakach, Barbara Mida („Wilga1″) za zestaw, Anna Paterek („Cisza leśna”) za opowiadanie Babka Anastazja, Stanisław Ptaszek („Kurcobel”) za utwory Wymiatanie sąsieków i Młocka, Zofia Roj Mrozicka („Skorusa”) za opowieści Połącenie i Trudno pyrć, Mirela Rubin-Lorek („Vivat Silesia”) z utwór O dziewczynie Meluzynie – śląska powiastka, Kazimierz Surzyn („Feliks 2022”) za teksty Karczma na Kamiennej Górze i Modlitwa czyni cuda, Elżbieta Wójtowicz („Czeremcha”) za zestaw oraz Andrzej Zawadzki („Dusek”) za opowieść z życia wsi pt. Werko.
Poziom literacki utworów poetyckich i prozatorskich nadesłanych na tegoroczny konkurs był wyrównany. Nie odnotowano w zasadzie tekstów jaskrawo odbiegających od przyjętych w naszym kręgu kulturowym kanonów estetycznych. Zarówno w poezji, jak i w prozie, funkcjonalnie posługiwano się autentyczną na ogół gwarą. Poza wyjątkami, nie raziły jednostronne wizerunki wsi. Z ubolewaniem odnotowano natomiast przypadki plagiatów w prozie, ponieważ jako własne przedstawiono na przykład przekazy Józefa Ignacego Kraszewskiego, a ponadto sięgano do prezentowanych w Internecie bajek polskich. Utwory takie wyłączono oczywiście z konkursu.
Oceniane wiersze cechowała zazwyczaj zwięzłość kompozycyjna, nie zabrakło też oryginalnej metaforyki i innych środków stylistycznych, np. porównań. Wielokrotnie zaznaczyła się osobista perspektywa wypowiedzi i głębia refleksyjna. Odnotowano sporo liryków rodzinnych, pejzażowych (opisy wiejskiej natury) i religijnych, zwłaszcza modlitewnych. Podejmowano próby wskrzeszania dawnego świata rodzinno-wiejskiego przez słowo. Jak zwykle, pojawiły się wiersze o przemijaniu i starości. Mniej było tekstów nawiązujących do poetyki pieśni ludowej. Wśród liryków poświęconych patronowi konkursu nie zaobserwowano szczególnych rewelacji.
W prozie literackość przeważała nad realizmem, chociaż zauważono także przekazy przedstawiające autentyczne życie i problemy wsi, m.in. ukazujące próby kolektywizacji w latach wczesnego PRL-u bądź wysiedlenia miejscowości pod socjalistyczne inwestycje. Ciekawie wypadły opowiadania na tle wierzeniowym, wzbogacone niekiedy ujęciami anegdotycznymi. Pozytywne wrażenie wywarły też niektóre opowiadania utrzymane w konwencji baśniowej. W stosunku do poprzednich lat zdecydowanie mniej było opowieści wierzeniowych. Zdarzały się literackie opracowania znanych w poszczególnych regionach motywów folklorystycznych. Pewnym przekazom właściwe okazały się intencje moralizatorskie. Dość sprawnie posługiwano się dialogami. W wielu utworach prozatorskich zabrakło natomiast rozwinięcia fabuł i zarysowanych sytuacji, co sprawiło, że przybrały one raczej charakter konspektów lub pozostały na poziomie wstępnego pomysłu.
Wszyscy laureaci otrzymają nagrody finansowe, które wyślemy przekazem pocztowym. Teksty wszystkich laureatów będą opublikowane w wydawnictwie pokonkursowym, które wraz z dyplomem zostaną wysłane w późniejszym terminie.
Nagrody w tegorocznej edycji konkursu zostały ufundowane przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, za co organizatorzy składają szczególne podziękowania.
Jury konkursu:
Jan Adamowski
Halina Kosienkowska-Ciota
Katarzyna Kraczoń
Donat Niewiadomski
* Zdjęcie główne: Obrady Jury 51. Ogólnopolskiego Konkursu Literackiego im. Jana Pocka, fot. Katarzyna Kraczoń