Twórcy ludowi STL laureatami Nagrody im. Oskara Kolberga 2025

Poznaliśmy tegorocznych laureatów Nagrody im. Oskara Kolberga „Za zasługi dla kultury ludowej”. Wśród nagrodzonych liczne grono artystów należących do Stowarzyszenia Twórców Ludowych. Kto w tym roku otrzymał to prestiżowe wyróżnienie?

Nagroda im. Oskara Kolberga „Za zasługi dla kultury ludowej” w tym roku obchodzi 50-lecie swojego istnienia. Od pół wieku przyznawana jest twórcom, badaczom i organizacjom, które chronią, rozwijają i promują dziedzictwo polskiej kultury tradycyjnej.

W tym roku komisja konkursowa, przyznając dodatkowo trzy wyróżnienia, wyłoniła siedemnaścioro laureatów 50. Nagrody im. Oskara Kolberga „Za zasługi dla kultury ludowej”. Szczególne gratulacje dla naszych członkiń – Janiny Boroś, Marii Chlastawy, Beaty Legierskiej, Marty Walczak-Stasiowskiej i Franciszki Ogonowskiej.

Tegoroczni laureaci:

– w kategorii I dla twórców z dziedziny sztuki i rękodzieła ludowego, muzyki, tańca, śpiewu oraz budowy instrumentów ludowych:

• Janina Boroś – twórczyni plastyki obrzędowej specjalizująca się w pisankach rytowniczych, palmach i wycinankach; tworzy także firanki i ozdoby choinkowe, a jako poetka publikuje w „Twórczości Ludowej”, autorka tomiku Za wszystko dziękuję Ci Boże (Krasnystaw, woj. lubelskie, Lubelszczyzna),
• Maria Chlastawa – jedna z najstarszych aktywnych malarek z Zalipia; oprócz charakterystycznych kwiatowych malowideł tworzy tradycyjne wycinanki, firanki i ażurowe obrazy, zachowując lokalny styl Powiśla Dąbrowskiego (Zalipie, woj. małopolskie, Powiśle Dąbrowskie),
• Beata Legierska – koronczarka z Koniakowa wykonująca czepce techniką szydełkową, igiełkową i teneryfową; prace prezentowała w Polsce, Czechach, Niemczech, Francji, Szwajcarii oraz Japonii (Koniaków, woj. śląskie, Górale Śląscy),
• Marta Walczak-Stasiowska – malarka na szkle uznawana za jedną z najbardziej tradycyjnych artystek Podhala; obrazy malowane na ciemnym tle nawiązują do dawnych motywów religijnych i pasterskich (Zakopane, woj. małopolskie, Podhale),
• Janina Pydo – śpiewaczka z Roztocza Zachodniego o unikatowym repertuarze pieśni obrzędowych, religijnych i świeckich wykonywanych w tradycyjnej gwarze (Zastawie, woj. lubelskie, Biłgorajszczyzna),

Nagroda Marszałka Województwa Mazowieckiego

• Zdzisław Kwapiński – radomski skrzypek; z Kapelą ze Wsi Warszawa nagrał album Re:akcja Mazowiecka, laureat Złotej Baszty w 2023 roku; od lat występuje zarówno jako solista, jak i członek kapel (Radom, woj. mazowieckie, Powiśle Kielecko-Radomskie).

– w kategorii II dla mistrzów tradycji:

• Franciszek Jesiak – śpiewak, tancerz i budowniczy dud biskupiańskich; bohater filmu Wesele w Krobi Starej, współtwórca festiwalu Tabor Wielkopolski i aktywny mentor młodych muzyków (Stara Krobia, woj. wielkopolskie, Biskupizna),

– w kategorii III dla pisarzy i poetów ludowych:

• Franciszka Ogonowska – poetka i prozaiczka; jej teksty publikowane m.in. w „Twórczości Ludowej” dokumentują codzienność i obrzędowość regionu (Dobużek Kolonia, woj. lubelskie, Zamojszczyzna),

– w kategorii IV dla badaczy, naukowców, regionalistów, działaczy społeczno-kulturalnych, popularyzatorów:

• Edward Henryk Cyfus – gawędziarz, pisarz i depozytariusz gwary warmińskiej; autor ponad dwustu gawęd oraz elementarza i słownika gwary warmińskiej, propaguje tradycje Warmii w całym kraju (Olsztyn, woj. warmińsko-mazurskie, Warmia),
• Remigiusz Mazur-Hanaj – muzyk, etnograf, animator i publicysta; dokumentuje muzykę ludową in crudo; współinicjator Domów Tańca, współautor i współredaktor źródłowych publikacji etnomuzykologicznych; odnowił tradycję lirniczą w Polsce (Milanówek, woj. mazowieckie, Mazowsze),
• Aldona Wojciechowska z domu Aleksa i Anastazja Sidor z domu Aleksa – badaczki i animatorki kultury litewskiej na Suwalszczyźnie; prowadzą muzeum etnograficzne, organizują spektakle obrzędowe i warsztaty rękodzieła, publikują prace naukowe (Puńsk, woj. podlaskie, Suwalszczyzna),

– w kategorii V dla kapel ludowych:

• Kapela Ochodzita – kapela smyczkowa założona w 1995 roku; prezentuje muzykę górali żywieckich i śląskich na tradycyjnym instrumentarium skrzypcowo-basowym (Rajcza, woj. śląskie, Beskid Śląski/Żywiecki),

– w kategorii VI dla zespołów folklorystycznych:

• Zespół Górali Czadeckich „Dawidenka” – wielopokoleniowa grupa odtwarzająca pieśni, tańce i stroje górali czadeckich przesiedlonych z Bukowiny; zaliczany do czołowych zespołów folklorystycznych województwa dolnośląskiego (Gaworzyce, woj. dolnośląskie, Górale Czadeccy),
• Podhale Grupa Spiska z Jurgowa – zespół promujący folklor polskiego Spisza; prezentuje męskie tańce pasterskie, zwyczaje oraz unikatowy strój spiski (Jurgów, woj. małopolskie, Spisz),
• Zespół Regionalny „Zbójnicek” z Zębu – zespół kultywujący i przekazujący młodszym pokoleniom tradycje góralskie, podhalańskie tańce, śpiew i zwyczaje. W ramach zespołu funkcjonuje sekcja dziecięca „Mały Zbójnicek” (Ząb, woj. małopolskie, Podhale),

– w kategorii VII – nagroda honorowa dla instytucji i organizacji działających na rzecz kultury ludowej:

• Limanowski Dom Kultury – organizator festiwalu Limanowska Słaza, organizator licznych warsztatów międzypokoleniowych i popularyzator kultury ludowej Lachów Limanowskuch (Limanowa, woj. małopolskie, Lachy Limanowskie),
• Śląski Związek Chórów i Orkiestr – organizacja działająca od 1910 roku, przyczyniająca się do kultywowania tradycji muzycznych na Śląsku, integrująca ponad trzysta zespołów, prowadząca festiwale i szkolenia podnoszące poziom chórów i orkiestr (Katowice, woj. śląskie, Śląsk).

W ramach Nagrody im. Oskara Kolberga przyznana zostanie także wyróżnienie specjalne dla wyjątkowego ucznia wskazanego przez mistrza tradycji.

Uroczysta gala wręczenia nagród odbędzie się 9 lipca 2025 roku na Zamku Królewskim w Warszawie. Laureaci otrzymają medale im. Oskara Kolberga projektu Anny Jarnuszkiewicz, pamiątkowe dyplomy oraz nagrody finansowe ufundowane przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Samorząd Województwa Mazowieckiego.

Obchody jubileuszu wzbogaci również szereg wydarzeń towarzyszących, o których informować będziemy na bieżąco na naszych stronach internetowych.

Zgodnie z tradycją zespół Narodowego Instytutu Muzyki i Tańca odwiedzi wszystkich laureatów w ich miejscach twórczej działalności, dokumentując ich dorobek. Materiały audiowizualne powstałe podczas tych spotkań zostaną zaprezentowane podczas gali, a bieżące relacje z tych wizyt będą także dostępne w mediach społecznościowych NIMiT.

Organizatorem Nagrody im. Oskara Kolberga „Za zasługi dla kultury ludowej” jest Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Konkurs oraz gala realizowane są przez Narodowy Instytut Muzyki i Tańca we współpracy z Muzeum Wsi Radomskiej w Radomiu oraz jego oddziałem – Muzeum im. Oskara Kolberga w Przysusze. Patronem tegorocznej edycji nagrody jest Program 2 Polskiego Radia.

Więcej informacji o nagrodzie oraz jej dotychczasowych laureatach można znaleźć na stronie www.nagrodakolberg.pl