Jerzy Lipka urodził się w Obrowcu koło Gogolina. Od najmłodszych lat przejawiał różnorodne zamiłowania artystyczne. Naśladując tradycję rodzinną, uczył się robienia kroszonek, wycinanek i prac z dziedziny plastyki zdobniczej.
Pierwsze kroszonki robił pod okiem znanej twórczyni ludowej Marii Lipki – a był to rok 1951. Zadebiutował jako twórca ludowy w 1968 roku wyróżnieniem w konkursie kroszonkarskim w Oleśnie Śląskim. Od tego czasu brał aktywny udział w licznych konkursach, przeglądach i targach sztuki ludowej w kraju i za granicą. Uczestniczył nie tylko w konkursach kroszankarskich. Prezentował również pracę z zakresu plastyki obrzędowej w Kazimierzu Dolnym, Sandomierzu, Krakowie i Warszawie. Uczestniczył w wystawach sztuki ludowej w Danii, Holandii, Niemczech i Szwecji. Trudno jest zliczyć wszystkie imprezy, w których Jerzy Lipka brał udział, zdobywając liczne nagrody i wyróżnienia.
Był twórcą wyjątkowo wszechstronnym, osiągnął mistrzostwo w plecionkarstwie i metaloplastyce. Pasją twórcy były nie tylko sztuki plastyczne, ale również gawędy ludowe. Nagrał około 100 audycji radiowych popularyzujących folklor i gwarę Śląska Opolskiego. Dzięki opowiadany przez niego gawędom gwara ludowa Opolszczyzny przetrwała w bogatej i autentycznej formie. Na uwagę zasługuje również jego aktywna społecznikowska postawa. Prowadził w Szkole Podstawowej w Gogolinie zajęcia pozalekcyjne, ucząc dzieci robić kroszonki oraz wyroby ze słomy i wikliny. Współpracował ponadto przez wiele lat z młodzieżą i nauczycielami, prezentując sztukę ludową na uniwersytetach ludowych, a także spotykając się ze studentami Koła Naukowego Folklorystów w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Opolu. Prowadził cykl zajęć z nauczycielami pod tytułem: „Kultura Ludowa Opolszczyzny”.
Był inicjatorem wielu konkursów oraz licznych imprez folklorystycznych. Dzięki temu przyczynił się nie tylko do zainteresowania młodzieży sztuką ludową, lecz również do zachowania bogatych i żywych tradycji kroszonkarskich. Jego prace znajdują się w wielu muzeach krajowych i zagranicznych, między innymi Muzeum Wsi Radomskiej, Państwowym Muzeum Etnograficznym w Warszawie, muzeach w Krakowie, Wrocławiu oraz w Berlinie.
Posiadał prywatną biblioteczkę, a własne teksty na temat zwyczajów i obrzędów Śląska Opolskiego publikował w gazecie „Głos Papiernika” oraz audycjach radiowych. Napisał również pracę „O jajkach wszystko albo prawie wszystko”, w której omówił technikę tradycyjnego zdobnictwa.
Za swoją działalność i zasługi dla kultury ludowej wyróżniony został wieloma odznaczeniami, m.in.: Zasłużony Opolszczyźnie (1974), Zasłużony Działacz Kultury (1978), Nagroda artystyczną imienia Jana Pocka (1982), Złoty Krzyż Zasługi (1983), Za zasługi Cepelii (1987) oraz Nagrodą artystyczną imienia Oskara Kolberga (). Uhonorowany także licznymi dyplomami Ministra Kultury i Sztuki, a także Nagrodą Artystyczną Ministra Kultury i Sztuki II stopnia (1987), Nagrodą Wojewódzką I stopnia za całokształt twórczości 1988. W 1997 roku został wyróżniony przez Ministra Zdzisława Podkańskiego specjalną Nagrodą z okazji przypadającego jubileuszu czterdziestolecia pracy artystycznej.
Do Stowarzyszenia Twórców Ludowych należy od 1973 roku. Inicjator i założyciel Oddziału Opolskiego STL, w którym pełnił funkcje wiceprezesa (1973-1976) i prezesa (1976-1993), a od 1993 do 2011 prezes honorowy. Dzięki jego aktywnej pracy społecznej Oddział Opolski STL należał do najaktywniejszych w strukturach Stowarzyszenia, a jego działalność w Zarządzie Głównym STL (wiceprezes ZG STL w latach 1993-1989) przyczyniła się do wypracowania szeregu programów działania mających na celu poprawę warunków życia twórców oraz wzrostu rangi stowarzyszenia.
W ostatnich latach życia stał się również cenionym mistrzem w dziedzinie wykonywania witraży w Spółdzielni Pracy i Rękodzieła Ludowego i Artystycznego Cepelia Opolska. Ciągłe doskonalenie warsztatu, wszechstronność, zaangażowanie i wysoki poziom jego prac składający się na dorobek twórczy Jerzego Lipki wpisały się na trwałe w osiągnięcia polskiej sztuki ludowej.
Nagrody i odznaczenia:
- Zasłużony Działacz Kultury;
- Złoty Krzyż Zasługi;
- Zasłużony dla Cepelii;
- Nagroda Artystyczna im. Jana Pocka;
- Nagroda Wydziału Kultury i Sztuki Urzędu Wojewódzkiego w Opolu (czterokrotnie)
Bibliografia i źródła:
- 50 Oddziału Opolskiego Stowarzyszenia Twórców Ludowych, Opole 2023.
- Jasiński Bogdan, Kroszonki opolskie, Opole 2012.
- Kudyba Teresa, Opolska kroszonka na starcie do UNESCO, https://polskiemedia.org/opolska-kroszonka-na-starcie-do-unesco/.
- Lipka Jerzy, O jajku prawie wszystko, czyli o wielkim dziele na małej skorupce, Opole 2005.
