Aleksander Filipczuk był uznanym garncarzem kontynuującym rodzinne tradycje wykonywania ceramiki siwej charakterystycznej dla ośrodka garncarskiego w Pawłowie. Urodził się w 1950 roku w Chełmie, mieszkał w Rejowcu Fabrycznym.
Zachował kompletny warsztat ojca, od którego uczył się rzemiosła jako dziecko. Już pierwsze prace artysty świadczyły o tym, że obdarzony jest artystycznym duchem, talentem i że ma świetne wyczucie trudnego materiału, jakim jest glina. Zainteresowanie jego twórczością zachęciło go do dalszej pracy i do współdziałania z organizatorami wystawy garncarstwa, na którą wykonał serię miniaturek (małych skarbonek, dzbanuszków, gwizdków itp.) oraz rzeźby z gliny (figurki Chrystusa, krucyfiksy). Wtedy na dobre otworzył warsztat ojca i rozpoczął przygodę z garncarstwem.
Toczył na kole garncarskim typowe formy użytkowej i ozdobnej ceramiki siwej, którą otrzymywał się dzięki specjalnemu wypałowi bez dostępu powietrza, na skutek czego następuje częściowe odtlenienie związku żelaza zawartego w glinie. Za pomocą krzemienia gładził i kreślił ornamenty w postaci np. jodełki lub satelitki, charakterystyczne dla tutejszego regionu. Powierzchnia naczynia lśniła wówczas srebrzystością wzoru na ciemnym tle. Do zdobienia naczyń glazurowanych używał pisaka z krowiego rogu i pióra gęsiego, malując wzór pobiałką.
Niezwykłe mistrzostwo osiągnął wykonując manualne rzeźby w glinie. Inspirację czerpał z wyobraźni i obserwacji otaczającego świata. Ukazując najdrobniejsze szczegóły, w bardzo realistyczny sposób lepił gliniane figurki ptaszków. Pokrywał je szkliwem i pigmentem, z wielkim pietyzmem dobierając kolory odpowiadające autentycznemu ubarwieniu różnych gatunków ptaków np. kukułki, cietrzewia
czy muchołówki. Ceramiczne ptaszki-gwizdki, świadczą o wysokim poziomie i artyzmie wykonania.
Spod jego ręki wychodziły także kapliczki z wyobrażeniem Chrystusa Frasobliwego, krzyże z Ukrzyżowanym Chrystusem i kropielniczki na wodę święconą, zawieszane dawniej przy drzwiach wejściowych. Autentyzm przekazu i swoistą wymowę mają również barwne rzeźby aniołów.
Jego prace znajdują się w zbiorach Muzeum Ziemi Chełmskiej, Muzeum Lubelskim, Muzeum w Krasnymstawie oraz na stałej wystawie w Gminnym Ośrodku Kultury w Pawłowie. Przez wiele lat pracował jako instruktor w Pawłowskim Ośrodku Garncarskim.
Od 1997 r. był członkiem Stowarzyszenia Twórców Ludowych.
Foto profilowe, źródło: https://www.nagrodakolberg.pl/laureaci-aleksander_filipczuk
Nagrody i odznaczenia:
- Nagroda im. Oskara Kolberga „Za zasługi dla kultury ludowej”, 2003.
Konkursy:
- Przegląd Twórczości Ludowej Oddziału Chełmskiego Stowarzyszenia Twórców Ludowych, I nagrody;
- Twórczość Ludowa między Wisłą a Bugiem, Stowarzyszenie Twórców Ludowych i Krajowy Dom Twórczości Ludowej w Lub-
linie, III nagroda; - Ludowa sztuka religijna w Kielcach, III nagroda;
- Ogólnopolski konkurs „Garncarstwo i rzeźba ceramiczna”, Państwowe Muzeum Etnograficzne i Fundację „Cepelia” w Warszawie, wyróżnienie.
Bibliografia i źródła:
- Bożena Skolimowska, O Aleksandrze Filipczuku (1950-2014) – niezwykłym garncarzu z Pawłowa, „Twórczość Ludowa” 2014, nr 3-4, s. 37.
- Jolanta Pawlak, Aleksander Filipczuk, https://www.nagrodakolberg.pl/laureaci-aleksander_filipczuk.
- Materiały i dokumenty zgromadzone w teczce osobowej twórcy, Archiwum STL w Lublinie.
Opracowała: Katarzyna Kraczoń
