Stanisława Ewa Skowysz Mucha (ur. 1948 r.) jest utalentowaną pisankarką wykonującą pisanki metodą batikową. Sztuki tej nauczyła się od matki Pauliny Skowysz, przyjmując od niej cały zasób tradycyjnego wzornictwa. Pisanki wykonuje od dzieciństwa, początkowo na potrzeby własne, rodziny i znajomych. Od 1980 r. nawiązała współprace ze środowiskiem twórczym w Lipsku i „Cepelią” w Białymstoku i Poznaniu. Od 1988 r. Pani Stanisława aktywnie uczestniczy w różnych imprezach folklorystycznych: targach, jarmarkach, festiwalach a także zdobywa nagrody w konkursach o przeglądach sztuki ludowej w Białymstoku, Węgorzewie, Suwałkach, Toruniu, Krakowie, Warszawie, Lipsku, Lublinie.
Pisanki Stanisławy Muchy charakteryzują się bogatym wzornictwem charakterystycznym dla Lipska i okolic Puszczy Augustowskiej, bardzo dobrym poziomem technicznym i artystycznym, we wzornictwie dominują słoneczniki, gwiazdki, palemki, kłoski, płatki śniegu. Wykonuje też pisanki będące przykładem poszukiwań twórczym artystki, co wyraża się w stosowaniu nowych motywów i układów kompozycyjnych i kolorystycznych.
Pisanki Stanisławy Muchy znajdują się w wielu muzeach w kraju i w prywatnych kolekcjach w Stanach Zjednoczonych, Kanadzie, Niemczech, Szwajcarii, a także w muzeach Watykanu.
W 2007 r. włączyła się w organizację Muzeum Lipskiej Pisanki i Tradycji, nad którym sprawuje społecznie opiekę do dzisiaj. Udostępnia zbiory muzeum zwiedzającym, prowadzi pokazy i warsztaty w zakresie pisankarstwa oraz organizuje pokazy i warsztaty innych dziedzin plastyki obrzędowej.
Stanisława Ewa Mucha jest laureatką wielu konkursów na sztukę ludową, posiada dziesiątki dyplomów, podziękowań za osobisty wkład na rzecz zachowania, rozwoju i promocji kultury ludowej regionu. W 2008 r. Stanisława Ewa Mucha założyła Stowarzyszenie Miłośników Lipskiej Pisanki i Tradycji, skupiające lipskich twórców ludowych i miłośników twórczości ludowej.
W 2011 r. twórczość lipska prezentowana była w Ministerstwie Rozwoju Rolnictwa i Wsi w Warszawie na konferencji „Produkty lokalne – szanse i wyzwania”. W 2012 r. pisanka lipska wpisana została na listę produktów tradycyjnych .
Dzięki staraniom i wielkiemu zaangażowaniu Pani Muchy twórczość ludowa regionu Lipska jest promowana, udostępniana i przekazywana następnym pokoleniom.
Odznaczenia i nagrody:
- Nagrodą Marszałka Województwa Podlaskiego za osiągnięcia w dziedzinie pisankarstwa, 2009
- Dyplom uznania Marszałka Województwa Podlaskiego za ochronę i kultywowanie tradycji rękodzieła ludowego na Szlaku Rękodzieła Ludowego Województwa Podlaskiego, 2014
- Odznaka „Zasłużony dla Kultury Polskiej”, 2018
- Nagroda im. Oskara Kolberga „Za zasługi dla kultury ludowej”, 2024
Wystawy:
- Wystawy zbiorowe, pokonkursowe w Muzeum Podlaskim w Białymstoku, Muzeum Etnograficznym w Toruniu, Krakowie, Lublinie, w Muzeum Lipskiej Pisanki i Tradycji.
Konkursy:
- Zdobyła nagrody w konkursach i przeglądach sztuki ludowej w Białymstoku, Węgorzewie, Suwałkach, Toruniu, Krakowie, Warszawie, Lipsku, Lublinie.
Źródła i bibliografia:
- Kowalczuk Wojciech, Katalog twórców ludowych województwa podlaskiego, Białystok 2015.
- Kraczoń Katarzyna, Pisanki, Lublin 2017.
- Ankieta personalna, teczka osobowa – Archiwum STL
