Mateusz Startek urodził się w 1912 r. Był przedstawicielem czwartego pokolenia garncarzy w Łążku. Spędził przy kole 68 lat. Za swoją twórczość otrzymał nagrodę im. Oskara Kolberga. Uczestniczył w wielu wystawach polskiej sztuki ludowej organizowanych w kraju i za granicą. Wyczarowywał piękne, lekkie naczynia ozdobne i użytkowe, zdobione geometrycznymi, roślinnymi i zoomorficznymi wzorami, pisanymi przez jego siostrę Łucję Startek.
Prawdziwy mistrz, znający tajniki swego rzemiosła osiągnął pełny efekt artystyczny przy użyciu najskromniejszych środków. Dyskretnym modelowaniem profilu różnicował bryły naczyń nadając im właściwe proporcje, doskonale ze sobą harmonizujące. Skromnie i proste, ale nie prymitywne, są wyroby mistrza Mateusza. Nie można w nich dostrzec niedołęstwa i przypadkowości. Są wyrazem jego artystycznych upodobań.
Ceramika M. Startka wyróżnia się pięknym kształtem i bogatym zdobnictwem. Półmajolikowe naczynia zdobione są różnorodnymi ornamentami geometryczno-roślinnymi z często występującym motywem stylizowanych ptaków, które stały się niemal znakiem firmowym warsztatu. W zdobnictwie malarskim pomagały siostra Łucja i bratowa Waleria. Od wystawy w Kraśniku w 1950 r. M. Startek uczestniczył niemal we wszystkich konkursach i wystawach sztuki ludowej zarówno regionalnych jak i ogólnopolskich, zdobywając zawsze nagrody i wyróżnienia. Miał kilka wystaw indywidualnych w woj. lubelskim, a później w woj. tarnobrzeskim. Ma kilkanaście innych odznaczeń, medali, dyplomów. W zbiorach muzeów: Lublin, Kraków, Rzeszów, Warszawa, Toruń, Łódź, Kolbuszowa, Zamość, Sandomierz i in., także w izbie regionalnej Domu Kultury w Janowie Lubelskim.
Nagrody i odznaczenia:
- Złoty Krzyż Zasługi, 1969;
- Nagroda im. Oskara Kolberga „Za zasługi dla kultury ludowej”, 1976.
Konkursy:
- Ogólnopolski Konkurs na Ceramikę Ludową, Toruń 1978 – II nagroda.
Wystawy:
Od 1954 r. prace M. Startka pokazywane były na wystawach polskiej sztuki ludowej za granicą: Rzym, Londyn, Genewa, Tuluza, Moskwa i in.
Bibliografia i źródła:
- Fryś-Pietraszkowa Ewa, Ośrodek garncarski w Łążku Ordynackim, Wrocław 1973.
- Historia Ośrodka w Łążku Garncarskim, http://www.osgmuzeum.pl/historia.
- Marian Pokropek, Mateusz Startek, https://www.nagrodakolberg.pl/laureaci-mateusz_startek.
Opracowała Katarzyna Kraczoń
