Roman Prószyński (ur. 1953 r.) jest mistrzem w dziedzinie plastyki obrzędowej i zdobniczej. Pisankarstwem zajmuje się od dziecka a ich wykonywania nauczył go ojciec. W dzieciństwie kopiował wzory ojca, ale z biegiem lat wypracował swój własny, niepowtarzalny styl oparty na charakterystycznych ornamentach i kolorystyce tradycyjnych lubelskich pisanek. Zna wszystkie techniki wykonywania: batikową, wytrawiania i rytowniczą. Najczęściej stosuje technikę batikową, stosuje barwniki naturalne i chemiczne. Tła pisanek wykonywanych przez R. Prószyńskiego są czarne, czerwone, białe, niebieskie, a ich charakterystyczną cechą jest bardzo urozmaicony podział powierzchni zdobniczej jajka. Wykorzystuje tradycyjne motywy: grabki, wiatraczki, jodełki, ślimacznice, gwiazdy i kwiatki. Na pisankach pojawiają się też zupełnie nowe wzory: koguty, baranki, postać Chrystusa, czasem symbole i emblematy.
Artysta ciągle się rozwija, urozmaica swoje kompozycje, swój talent wyraża w bogactwie rozwiązań kompozycyjnych. Drugą pasją Romana Prószyńskiego są wycinanki, które wykonuje od 1973 r. Początkowo wzorował się na twórczości Ignacego Dobrzyńskiego z Grabowa – słynnego lubelskiego wycinankarza. Z czasem po opanowaniu techniki wycinania wprowadził własne wzory, czasami wykorzystując motywy wykonywane na pisankach. Tworzy wycinanki wieloosiowe:
Kwadratowe, koliste i ośmioboczne. Łączy elementy roślinne z geometrycznymi, czasami wykorzystuje figury kogutów. Jest laureatem wielu konkursów na sztukę ludową, uczestniczy w targach i kiermaszach. Prace twórcy znajdują się w licznych muzeach w Polsce i u prywatnych kolekcjonerów w kraju i za granicą. Eksponowane były na wystawach poświęconych sztuce ludowej nie tylko Polsce ale i w Kopenhadze, Wilnie, Odense, Aalborgu. Od wielu lat prowadzi zajęcia z dziećmi i młodzieżą oraz prezentuje swoje umiejętności w Galerii Sztuki Ludowej STL w Lublinie w ramach Akademii Sztuki Ludowej. Zgodnie z tradycją rodzinną, umiejętności wykonywania pisanek przekazał swojej córce Agnieszce i synowi Adamowi, ci natomiast swoim dzieciom.
Roman Prószyński jest także niezwykle zaangażowanym działaczem kultury. Od 1975 r. należy do Stowarzyszenia Twórców Ludowych, gdzie pełnił wiele funkcji (członka ZG, GKR, prezesa Oddziału Lubelskiego STL), jest wiceprezesem Fundacji ochrony i Rozwoju Twórczości Ludowej.
Nagrody, odznaczenia:
- Srebrny Krzyż Zasługi,
- Złoty Krzyż Zasługi
- Odznaką Zasłużony Działacz Kultury,
- Odznaką Za zasługi dla Lubelszczyzny
- Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”
- Nagroda im. Oskara Kolberga, 2016
Wystawy:
- Sztuka Ludowa Lubelszczyzny, Warszawa, 1974, wystawa zbiorowa;
- Sztuka Ludowa, Wiedeń, 1978, wystawa zbiorowa;
- Sztuka Ludowa, Debreczyn, 1979, wystawa zbiorowa;
- Obrzędy wielkanocne w sztuce ludowej Lubelszczyzny, Siedlce, 1993, wystawa zbiorowa.
Wystawy indywidualne poświęcone twórczości Romana Prószyńskiego prezentowane były w: Kopenhadze (1987 r.), Wilnie (1988 r.), Odense (1989 r.), Aalborg (1990 r.), Lublinie (1996 r. i 2007)
Konkursy:
- „Sztuka ludowa woj. lubelskiego”, 1985, I nagroda;
- „Ogólnopolski konkurs na sztukę ludową młodych”, 1985, I nagroda;
- Ogólnopolski konkurs „Między Wisłą a Bugiem”, 1999, II i III nagroda;
- III Wojewódzki konkurs na palmę i pisankę wielkanocną, Wojewódzki Ośrodek Kultury w Lublinie, 2022, III nagroda w kategorii pisanka tradycyjna.
- IV Wojewódzki Przegląd na Palmę i Pisankę Wielkanocną, Centrum Spotkania Kultur w Lublinie, 2023 – II nagroda.
Źródła i bibliografia:
- Kraczoń Katarzyna, Pisanki, Lublin 2017.
- Kraczoń Katarzyna, Plastyka obrzędowa i zdobnicza Lubelszczyzny – specyfika i funkcje, [w:] Kultura ludowa Lubelszczyzny. Stan – Wartości – Perspektywy, red. Jan Adamowski, Lublin 2020, s. 159-178.
- Kraczoń Katarzyna, Wycinanki, Lublin, 2020.
- Ankieta personalna, teczka osobowa – Archiwum STL
