Stanisława Czuper urodziła się w 1936 roku. To uznana śpiewaczka, działaczka społeczna, założycielka zespołu „Zorniczeńka”. Wychowała się w wielodzietnej rodzinie rolniczej. Jedno z jej najwcześniejszych wspomnień, to przymusowa wojenna ucieczka z gospodarstwa. Poprzedziło ją zabranie jej ojca – Józefa przez żołnierzy niemieckich, którzy wywieźli go na Prusy do miasta Bartenstein – dzisiejszych Bartoszyc. Udało mu się stamtąd uciec i dostać do Armii Andersa, w której zginął pod koniec wojny. Mama z czworgiem małych dzieci uciekła z Wysokiego w kierunku Kolna, gdzie spali po stodołach u gospodarzy. Pani Stanisława wspomina brud, wszy oraz śpiewy w ciemności „na wyszkach”. Do tej pory pamięta pieśni z tego okresu. W wieku 14 lat wyjechała do Warszawy do pracy jako pomoc domowa, gdzie opiekowała się domem ówczesnej dyrektorki Opery Warszawskiej, bywając również w samej operze. Po kilku miesiącach wróciła jednak z powodu tęsknoty za mamą i domem.
Pieśni uczyła się od swej mamy i babci. Śpiewała przy wszystkich okazjach: weselach, pogrzebach, spotkaniach okolicznościowych. Pięciokrotnie uczestniczyła w Festiwalu Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu Dolnym. W 1991 roku zdobyła tam najwyższe wyróżnienie – Złotą Basztę, a w 2006 r. wyśpiewała I nagrodę. W 1993 r. założyła w Wysokiem zespół „Zorniczeńka”, występującym z lokalnym repertuarem pieśniowym i obrzędowym.Stanisława Czuper jest wybitną animatorką lokalnej tradycji śpiewaczej. Uzbierała we własnoręcznie zapisanych zeszytach i wykonuje kilkaset pieśni lokalnych: obrzędowych, świeckich i religijnych. Oprócz popularyzacji folkloru muzycznego i obrzędowego promuje lokalne rękodzielnictwo -jako tkaczka, oraz w zakresie plastyki obrzędowej (pająki słomiane, palmy, tradycyjne wieńce i bukiety żniwne).
Stanisława Czuper posiada od 2003 r. indywidualne członkostwo Stowarzyszenia Twórców Ludowych.
Zaczęła śpiewać jako nastolatka z mamą oraz m.in. ze śpiewakami pogrzebowymi. Po ślubie z Józefem Czuper w 1958 roku przeprowadziła się do męża, ale dalej została na Wysokim. W 1992 roku założyła zespół śpiewaczy „Zorniczeńka”, który istnieje po dzień dzisiejszy i wykonuje głównie repertuar Pani Stanisławy.
Pani Stanisława jest skarbnicą wiedzy i mentorką wielu młodych muzyków, wychowała dziewięcioro dzieci. Należy do Stowarzyszenia Twórców Ludowych.
Nagrody i odznaczenia
- Brązowy Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”, 2014.
Konkursy
- „Złota Baszta” w kategorii soliści, Festiwal Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu Dolnym, 1991.
Wydawnictwa
- Stanisława Czuper „Na Wysokim”, wyd. Krusznia, 2022.
A tam na polu leszczyna
A tam na polu leszczyna /x2
tamoj siedziała dziewczyna. /x2
Tam na kamieniu siedziała /x2
Rzęsiste włosy czesała. /x2
Wy moje włosy rzęsiste /x2
Coście służyli w panieństwie. /x2
A już dziś służyć nie chcecie /x2
Pod biały welon pójdziecie. /x2
A jak jej welon wkładali /x2
Ojciec i z matką płakali. /x2
Cicho rodzice nie płaczcie /x2
Swą córę za mąż oddacie. /x2
Rodzice płakać przestali /x2
Swą córę za mąż oddali. /x2
Do ślubu jechali w paradnej karecie
Do ślubu jechali w paradnej karecie
pan młody był piękny i miły
blask szczęścia miał w oczach i śmiał się jak dziecię
a jej się łzy w oczach świeciły.
Kareta stanęła wysiedli oboje
tłum ludu spoglądał ciekawie
i szepczą wokoło szczęśliwi oboje
orkiestra zagrała im prawie.
A ona stanęła na prawym uboczu
z bukietem co ciężył w jej dłoni
ukradkiem ścierała natrętne łzy z oczu
koniuszkiem ślubnego welonu.
Kogom ja kochała rodzice wzbraniali
pokochał mnie chłopak ubogi
oddałam mu życie oddałam się cała
ach Boże odmień mój los srogi.
Bibliografia i źródła
- Materiały i dokumenty zgromadzone w teczce osobowej twórczyni, Archiwum STL w Lublinie.
|
|
