Zofia Pacan (ur. 1949) to niezwykle utalentowana i aktywna twórczyni, kontynuatorka rodzinnych i regionalnych tradycji w zakresie haftu, koronczarstwa, plastyki obrzędowej i zdobniczej. Pochodzi z opoczyńskiej wsi, w której tradycje regionalnej sztuki są obecne i kontynuowane.
Zofia Pacan wrażliwość artystyczną i umiejętności nabyła w domu rodzinnym ucząc się i tworząc pod okiem matki Franciszki Jobczyk. Od dzieciństwa wykonywała ozdoby z bibuły – pająki, kwiaty, bukiety, koronki obrazów, palmy wielkanocne, opoczyńskie wycinanki: rózgi, kwadraty, gwiazdy, lalki – dekoracje typowe dla poszczególnych okresów roku obrzędowego i zdobnictwa opoczyńskiej wsi. W jej artystycznym dorobku uznanie wzbudzają wierne miejscowej tradycji estetycznej koronki i hafty krzyżykowe, którymi ozdabia obrusy, serwety, ręczniki oraz chusteczki i koszule regionalnego stroju kobiecego i męskiego.
Wykonuje także pisanki techniką batikową, nanosząc na nie bielowickie motywy roślinne i geometryczne, ornamenty wiatraczka, gwiazdki, zawijaska, jednolitego barwienia na czarno, bordowo, granatowo i zielono. Przez wiele lat współpracowała ze Spółdzielnią Rękodzieła Ludowego i Artystycznego „Opocznianka”. Zdobyte umiejętności, wiedzę i artystyczne doświadczenia przekazuje swoim córkom. Uczestniczy w wielu imprezach propagujących rękodzieło i sztukę ludową: konkursach, kiermaszach, targach, warsztatach twórczych w Państwowym Muzeum Etnograficznym w Warszawie, Łódzkim Domu Kultury, Katedrze Etnologii w Łodzi oraz w lekcjach muzealnych, podczas których prezentuje swoje umiejętności w kontekście Opoczyńskiej kultury regionalnej. Jej twórczość prezentowana była na ponad trzydziestu wystawach i festiwalach sztuki ludowej w kraju i za granicą (Szwecji, Belgii, Austrii, Włoszech, Hiszpanii, Słowacji i na Łotwie). Prace Zofii Pacan znajdują się w wielu muzealnych kolekcjach etnograficznych: w Łodzi, Opocznie, Tomaszowie Mazowieckim, Warszawie, Toruniu, Lublinie.
Do Stowarzyszenia Twórców Ludowych należy od 1978 roku a w latach 1994-2019 pełniła funkcję prezesa Oddziału Piotrkowskiego STL.
Odznaczenia, nagrody:
- Nagroda im. O. Kolberga „Za zasługi dla kultury ludowej”, 2003
- Medal Andrzeja Frycza Modrzewskiego, 1997
- Srebrny Krzyż Zasługi, 2002
- Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”, 2014
Wystawy:
- Wystawy zbiorowe, pokonkursowe w Piotrkowie Tryb., Tomaszowie Maz., Łodzi, Lublinie, Warszawie, Opocznie.
Konkursy:
- Konkurs „Sztuka ludowa woj. piotrkowskiego”, Muzeum Okręgowe w Piotrkowie Trybunalskim, 1977, 1979, 1984, 1986 – I nagroda; 1980 – II nagroda; 1987, 1989, 1997, – I nagroda; 1996, 1997;
- Konkurs „Pisanki – Kraszanki” oraz Konkurs „Haft płaski – rysowany”, Spółdzielnia Pracy Rękodzieła Ludowego i Artystycznego „Opocznianka”, 1979, 1980, 1981, 1982, 1983 – I nagroda;
- Ogólnopolski konkurs „Pisanki i Palmy Wielkanocne”, Lublin, 1987 – III nagroda;
- Konkurs „Tradycyjne wzory i techniki we współczesnym hafcie”, Łódź, 1995 – I nagroda;
- Ogólnopolski konkurs „Jajka i Święconki Wielkanocne”, Warszawa 1997, I nagroda;
- Konkurs rękodzieła ludowego „Rol Szansa”, Piotrków Trybunalski, 1997, 1999 – I nagroda; 1998 – II nagroda; 2000 – III nagroda; 2001 – II nagroda;
- Konkurs „Ludowe Palmy i Pisanki Wielkanocne”, Muzeum w Tomaszowie Maz., 1999 – I nagroda;
- Konkurs „Ludowe tkaniny, hafty i koronki regionu rawsko-opoczyńskiego”, Muzeum w Tomaszowie Maz., 2001 – I nagroda.
Źródła i bibliografia:
- Bogurat Wiesława, Pająk Michał, Mistrzowie tradycji. Twórcy ludowi Oddziału Piotrkowskiego Stowarzyszenia Twórców Ludowych w Tomaszowie Mazowieckim w 40-lecie działalności, Tomaszów Mazowiecki 2016.
- Materiały i dokumenty zgromadzone w teczce osobowej twórczyni, Archiwum STL w Lublinie.
