Józef Szypuła (ur. 1948 r.) należy do grona znanych i uznanych rzeźbiarzy ludowych. Przez lata twórczości wyrobił swój własny rozpoznawalny styl. Jego prace przyciągają uwagę zrównoważeniem form, bogactwem pomysłów, osobliwościami postaci. Pociąga go szczególnie tematyka sakralna, jej bogata ikonografia. Chrystus Frasobliwy, wywiedziony z polskiej tradycji wyraża nie tyle cierpienie, co zadumę nad światem, rzeźbi też postaci aniołów. Bliska jest mu także tematyka świecka, przedstawia sceny obrzędów oraz dawnych i współczesnych profesji. Wykonuje także płaskorzeźby. Każda jego praca powstaje najpierw w wyobraźni i w sercu, a drewno poddaje mu się z łatwością. Rzeźbiarstwo jest dla niego wielką pasją.
W twórczości Józefa Szypuły charakterystyczne są polichromie rzeźb: wyrazista kolorystyka i bogata ornamentyka.
Do Stowarzyszenia Twórców Ludowych należy od 1988 r., od 2009 r. pełni funkcję prezesa Oddziału Beskidzkiego STL. Od lat bierze czynny dział w wielu imprezach kulturalnych, prezentując swoje prace wraz z pokazami rękodzielniczymi. Uczestniczy w targach, kiermaszach, przeglądach twórczości ludowej. Artysta prezentował swoje prace na kilkunastu wystawach indywidualnych oraz kilkudziesięciu wystawach zbiorowych w kraju i za granicą.
Jest laureatem wielu konkursów na sztukę ludową, zadebiutował w 1986 r. udziałem w II prezentacji Twórczości Robotniczej Województwa Bielskiego uzyskując nagrodę publiczności.
Dla twórcy ważne miejsce zajmują także plenery, podczas których przekazuje swą wiedzę i umiejętności innym, a wykonane przez twórcę dzieła wpisują się na stałe w krajobraz kultury ludowej.
Prace jego autorstwa znajdują się w wielu muzeach w Polsce, m.in. w Muzeum Etnograficznym w Toruniu, Warszawie, Bielsku Białej, Żywcu, w Muzeum Polskim w Rapperswilu (kolekcja prac) oraz w prywatnych kolekcjach w kraju, w niemal całej Europie oraz w USA, Kanadzie, Brazylii, Meksyku, Australii.
Józef Szypuła współpracuje z Regionalnym Ośrodkiem Kultury w Bielsku Białej, Muzeum Śląskim w Katowicach, Miejskim Domem Kultury w Czechowicach Dziedzicach, gdzie prowadzi zajęcia z rzeźby dla osób dorosłych.
W 2013 r. twórca realizował roczny program stypendialny Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pt. „Barwny i urozmaicony Śląsk Cieszyński”.
Nagrody, odznaczenia:
- Nagroda Promotio Urbis Czechowic Dziedzic, 2020
- Dyplom Honorowy Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, 2018
- Nagroda im. Karola Miarki, 2015
- Brązowy medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”, 2014
- Nagroda „Wilson” Fundacja Eco-Art Silesia, 200
- Odznaka „Zasłużony dla Kultury Polskiej”, 2009
- Nagroda im. Oskara Kolberga (wspólnie z żoną Rozalią), 2005
Wystawy:
2010 r. – wystawa indywidualna „Barwny i urozmaicony Śląsk Cieszyński” – ROK Bielsko-Biała
2010 r. -– wystawa indywidualna „Rzeźby Józefa Szypuły” – Cieszyński Ośrodek Kultury
2011 r. – wystawa wspólnie z żoną Rozalią „Hej kolęda, kolęda” – Miejski Dom Kultury Czechowice Dziedzice
2015 r. – wystawa wspólnie z żoną Rozalią „Rzeźba i malarstwo na szkle” Muzeum Regionalne w Łukowie
2015 r. – wystawa zbiorowa „Rzeźba ludowa powiatu bielskiego” – ROK Bielsko-Biała
2016 r. – wystawa zbiorowa „Marzenia zaklęte w lipowym drewnie” – Muzeum Beskidzkie w Wiśle
2016 r. – wystawa wspólnie z żoną Rozalią „Boże Narodzenie w twórczości Rozalii i Józefa Szypułów” – Książnica Bekskidzka Bielsko-Biała
2021 – „Oblicza Frasobliwego”, wystawa pokonkursowa w Zakopiańskim Centrum Kultury Czerwony Dwór, Zakopane
2022 – Pradzieje zbawienia. Starotestamentowe wizerunki Boga i człowieka, Stowarzyszenie Twórców Ludowych, Lublin, wystawa zbiorowa
Konkursy:
- II prezentacja Twórczości Robotniczej Województwa Bielskiego, 1986, nagroda publiczności;
- ogólnopolski konkurs Diabły w rzeźbie ludowej, org. Muzeum w Łęczycy, 1987, III miejsce;
- konkurs Przydrożni święci, XX Festiwal Folkloru Górali Polskich, Żywiec, 1994, I miejsce;
- wojewódzki konkurs Szopka Bożonarodzeniowa, ROK Bielsko-Biała, 1995, I miejsce;
- konkurs Święci i patronowie, „Cepelia” Katowice, 2001, I miejsce;
- konkurs Przyjaciele naszego dzieciństwa,ROK Bielsko-Biała, 2001, I miejsce (wspólnie z żoną Rozalią)
- konkurs Madonny Podhalańskie, Zakopiańskie Centrum Kultury, 2019, III miejsce
- konkurs W stronę słońca, Art. Naif Festiwal Katowice, 2020, nagroda publiczności;
- Oblicza Frasobliwego, Zakopiańskie Centrum Kultury, Zakopane, wyróżnienie;
- Pradzieje zbawienia. Starotestamentowe wizerunki Boga i człowieka, Stowarzyszenie Twórców Ludowych, Lublin, 2021, II nagroda.
Źródła i bibliografia:
- Ankieta personalna, teczka osobowa – Archiwum STL
- Pradzieje zbawienia. Starotestamentowe wizerunki Boga i człowieka, red. K. Kraczoń, teksty: Łukasz Ciemiński, Lublin, 2022.
