Tomasz Krajewski to reprezentant młodego pokolenia lubelskich twórców ludowych. Obecnie mieszka w podlubelskiej wsi Niemce. Z zawodu jest laborantem, sam nazywa siebie „wsiowym artystą i ludowym patriotą”. Od ponad 10 lat odtwarza i kultywuje rodzinne tradycje rękodzielnicze. Pasję, umiejętności i zdolności manualne odziedziczył po pradziadku. Dziś z pamięci przywołuje stare sposoby wykonywania słomianych koszy czy drewnianych naczyń dłubanych. Chciałby zachować wszystko to, co kojarzy mu się z dzieciństwem.
Główną „specjalnością” artysty są pająki swoją formą nawiązujące do tych najstarszych, jakie występowały na Lubelszczyźnie. Urzekają prostotą i kolorytem. Wykonuje je ze słomy (którą sam zbiera i przygotowuje) oraz kolorowej bibuły. Najpierw starannie przygotowuje wszystkie elementy, a potem ją łączy w całą, zwartą i efektowną kompozycję. Spod jego ręki wychodzą te najbardziej tradycyjne dla naszego regionu formy – żyrandolowe na obręczy, krystaliczne, a także tarczowe, w których tarcza wykonana jest nie z wełny a ze słomy.
W kręgu jego zainteresowań znalazły się też ozdoby choinkowe i pisanki. Na jajkach umieszcza dawne wzory lubelskie, uznane za najbardziej archaiczne w kraju – wiatraczki, grabki, a także ślimaczki i drzewa życia. Pisanki wykonuje techniką batikową, stosując ciekawe połączenia kolorystyczne. Czasami sam przygotowuje naturalne barwniki roślinne.
Nie można też nie wspomnieć o wyrobach ze słomy, które powstają w pracowni pana Tomasza. W tej dziedzinie twórca także sięga do najdawniejszych technik i wzorów a taką jestz pewnością technika pętelkowa służąca do wyrobu słomianych naczyń i warkoczowa stosowana przy szyciu słomianych kapeluszy.
Aktualnie, pewną odskocznią od wykonywania słomianych ozdób jest dla artysty praca nad wytwarzaniem drewnianych naczyń dłubanych. Z różnych gatunków drewna wyłaniają się dawne niecki, misy i talerze oddające przede wszystkim walory materiału. Niektóre są specjalnie impregnowane.
Tomasz Krajewski jest też aktywnym społecznikiem i propagatorem ludowej twórczości. Swoją pasją zaraził żonę, z którą prowadzi warsztaty wykonywania pająków, pisanek oraz ozdób choinkowych. Współpracuje z wieloma instytucjami na terenie całego kraju m.in. z Galerią Sztuki Ludowej STL, z Warsztatami Kultury w Lublinie, Muzeum Etnograficznym w Warszawie, Gminnym Ośrodkami Kultury w Niemcach, Suścu i in. Chętnie bierze udział w targach sztuki ludowej i jarmarkach. Kilkukrotnie reprezentował STL na kiermaszach zagranicznych m.in. na jarmarku bożonarodzeniowym w Nancy (2016), a także na kiermaszu bożonarodzeniowym w Rallah (2018).
Od 2019 roku jest prezesem Lubelskiego Oddziału Stowarzyszenia Twórców Ludowych.
Wystawy
- Kwiatami i pająkami izby przystrajano… Tradycyjne zdobnictwo wnętrz, Muzeum Lubelskie w Lublinie, 2015, wystawa zbiorowa;
- Magia pająków, Galeria Sztuki Ludowej i Nieprofesjonalnej w Bydgoszczy, Kujawsko-Pomorskie Centrum Kultury, Bydgoszcz, 2018/2019, wystawa zbiorowa.
Konkursy
- Konkurs na najlepsze prace prezentowane na stoisku podczas Targów Sztuki Ludowej, Stowarzyszenie Twórców Ludowych, Kazimierz Dolny, nagroda w dziedzinie plastyki obrzędowej i zdobniczej – 2015, 2016;
- Twórca Jarmarku Jagiellońskiego, nagroda za najlepsze prace prezentowane na stoisku, nagroda w dziedzinie plastyki obrzędowej i zdobniczej , Lublin 2016.
Źródła, bibliografia
- Jarmark Jagielloński 2020. Oto twórcy pająka w Bramie Krakowskiej, „Dziennik Wschodni”, 21.08.2020.
- Justyna Franczuk, „Pająki” pana Tomasza, „Kraina Bugu”.
- Katarzyna Kraczoń, Pisanki, Lublin 2017.
- Kraczoń Katarzyna, Plastyka obrzędowa i zdobnicza Lubelszczyzny – specyfika i funkcje, [w:] Kultura ludowa Lubelszczyzny. Stan – Wartości – Perspektywy, red. Jan Adamowski, Lublin 2020, s. 159-178.
- Marta Wielgosz, O pająkach, co nie gryzą, „Pismo Folkowe” 2016 (4), nr 125, s. 22.
Filmy
- Tomasz Krajewski, Niemce – Letnia szkoła robienia pająków, Jarmark Jagielloński 2016, https://www.youtube.com/watch?v=a8iibdQSTic&feature=emb_title;
Inne źródła:
- Materiały, korespondencja i dokumenty zgromadzone w teczce osobowej, Archiwum Stowarzyszenia Twórców Ludowych.
Zdjęcia pająków w galerii prac wykonała Katarzyna Krempka
