Czesława Lewandowska urodziła się w 1953 r. we wsi Wejdo, w gminie Łyse, w sercu kurpiowskiej Puszczy Zielonej. Obecnie mieszka w Ostrołęce. To twórczyni wszechstronnie uzdolniona, specjalizuje się w koronce szydełkowej, wykonuje także prace z zakresu plastyki obrzędowej: kwiaty z bibuły, palmy, pająki kierce i ozdoby choinkowe. Zainteresowała się rękodziełem za namową matki Władysławy Krawczyk i babci Aleksandry Krawczyk. One przekazały jej zarówno umiejętności techniczne jak też wzory i zasady kompozycji zgodne z tradycją regionu.
Najbardziej znane są jej koronki. Ma kilka ulubionych wzorów: pajączki, lilie, róże, kogutki i gwiazdki. Wykonała prawdopodobnie kilka tysięcy szydełkowych wstawek do kurpiowskich fartuchów. Noszą je członkinie zespołów z Kurpiowskiej Puszczy Zielonej i Białej. Jej prace odznaczają się starannością wykonania oraz dobrze skomponowanymi wzorami.
Wzorów dla bibułkowych kwiatów poszukuje w naturze. Na działce uprawia różnorodne kwiaty, które ją inspirują. Efekty można zobaczyć w palmach i bukietach, które dzisiaj zyskują nową funkcję stając się elementem wystroju sal weselnych. Jej palmy, nawiązujące do regionalnych tradycji, to różnej wielkości kompozycje ułożone pasowo, wyróżnia je bogactwo wykonanych kwiatów z bibuły.
W latach 1970-1987 współpracowała ze Spółdzielnią Rękodzieła Ludowego i Artystycznego „Kurpianka” z siedzibą w Kadzidle; opracowała wzory koronek szydełkowych fartuchów, obrusów i serwetek. Samodzielną twórczość rozpoczęła 1977 r., na początku haftowała serwetki dla spółdzielni w Pułtusku.
Jest przewodniczącą Grupy „Radosna Twórczość” działającej w ramach Stowarzyszenia „Unikat-przyjazna gmina” z Ostrołęki. Swoim entuzjazmem zachęciła grupę kobiet do różnych dziedzin rękodzieła. Dzisiaj prezentują swoje wyroby na lokalnych festynach. Od 2011 r. bierze udział w kiermaszach świątecznych w Państwowym Muzeum Etnograficznym w Warszawie. Prezentowała swoje prace na Targach Sztuki Ludowej w Kazimierzu Dolnym i na lubelskich Jarmarkach Jagiellońskich; w 2018 r. prowadziła tam warsztaty w ramach Letniej Szkoły Koronkarstwa. Chętnie dzieli się swoimi umiejętnościami podczas warsztatów w szkołach i bibliotekach. Pracuje z seniorami korzystającymi z zajęć na Uniwersytecie Trzeciego Wieku. Od 1997 r. należy do Stowarzyszenia Twórców Ludowych; przez jedną kadencją pełniła funkcję sekretarza Zarządu Głównego.
Nagrody i odznaczenia:
- Odznaka za zasługi dla miasta Ostrołęki, 2007,
- Nagrodę Prezesa Związku Kurpiów nazywaną „Kurpikiem” za ochronę dziedzictwa kulturowego, budzenie tożsamości i pracę na rzecz wszechstronnego rozwoju regionu kurpiowskiego, 2008;
- Odznaka Zasłużony dla kultury polskiej, 2008;
- Brązowym Medalem Zasłużony Kulturze – Gloria Artis, 2018;
- Nagroda Marszałka Województwa Mazowieckiego, 2018;
- Medal okolicznościowy „Zasłużony dla odrodzenia i utrwalania tradycyjnej Pakmy Kurpiowskiej”, 2019;
- Nagroda im. Oskara Kolberga „Za zasługi dla kultury ludowej”, 2020;
Konkursy (wybór):
- Rękodzieło wsi kurpiowskiej, Myszyniec, 1998 – I nagroda, 2005 – II nagroda, 2008 – I nagroda;
- A to polskie właśnie…, Stowarzyszenie Twórców Ludowych, 2004, nagroda;
- Konkurs plastyczno-literacki „Otwórzcie serca Chrystusowi na wejście w III tysiąclecie chrześcijaństwa”, 1999, nagroda w kategorii twórczości dorosłych;
- IV Europejski Konkurs Sztuki Ludowej „Z nitki i z gliny”, Muzeum Częstochowskie, 2009, III nagroda;
- Konkurs „Na najlepsze prace prezentowane na stoisku” podczas 42. Międzynarodowego Jarmarku Folkloru, Węgorzewo, 2019, nagroda;
Bibliografia i źródła:
- Czesława Lewandowska – 35 lat twórczości, red. Katarzyna Chętnik, Warszawa 2002
- Mironiuk-Nikolska Alicja, Czesława Lewandowska, https://www.nagrodakolberg.pl/laureaci-czeslawa_lewandowska.
- Onochin Paweł, Czesława Lewandowska – ostrołęczanka na medal, „Twórczość Ludowa” 2009, nr 1-2, s. 40-41.
Inne źródła:
